سیر پیدایش و تکامل سیستم های نگهدارنده ، پایداری ، ایمنی و حفاظتی خودرو
مقدمه :
آنچه جسارت فشردن پدال گاز و لذت شتابگیری را توام با آرامش می نماید ، همانا اعتماد و اتکا به سیستم های نگه دارنده ، پایداری و ایمنی خودرو می باشد . به همین منظور و با هدف آشنایی با برخی از مهم ترین و کارآمدترین مکانیسم ها و سیستمها به معرفی و تشریح برخی از مهمترین آنها خواهیم پرداخت:
1. ترمز ضد بلوکه
ABS: Anti –Lock Brake system
2. برنامه پایداری الکترونیکی
ESP : Electronical Stability Program
این تکنولوژِی الکترونیکی که توسط کمپانی Bosch در اواسط دهه 90 میلادی معرفی شد برنامه پایداری الکترونیکی نام دارد که دائما" در حال بررسی وضعیت رانندگی بوده و چنانچه وسیله نقلیه از مسیر دلخواه راننده قصد انحراف داشته باشد وارد عمل شده و از طریق ترمزی جداگانه هوشمند برای هر چرخ با توجه به وضعیت چرخ و وضعیت جاده باعث ایجاد مدیریت گشتاور انتقالی و نهایت کنترل خودرو و نگه داری در مسیر مطلوب می شود.
این سامانه که بسرعت در حال تکامل است در کمپانی های مختلف اسامی متفاوتی دارد ، مثلا" فراری از آن CST ، لکسوس VDIM ، آلفارومئو VDC ، بی ام دبلیو DSC و ... نام می برند.
3. توزیع الکترونیکی نیروی ترمز
EBD & CBC
EBD: Electronical Brake – force Distribution
CBC :Cornering Brake Control
این دو سامانه با یک کارائی مشترک ،یعنی ایجاد پایداری در خودرو از طریق توزیع الکترونیکی نیروی ترمز در پیچها و مسیرهای لغزنده باعث کنترل گشتاور در چرخها می شوند .
نکته اینکه سامانه EBD در تلفیق با ESP براساس وزن هر چرخ عمل می نماید ولی سامانه CBC در ترکیب با ESP براساس دور هر چرخ عمل می نماید.
4. سیستم مدیریت باد لاستیکها
TPMS& TPW
TPMS: Tire Pressure Monitoring System
TPW : Tire Pressure Warning
این سامانه که با علامت نارنجی رنگ به شکل نعل با یک علامت هشدار در مونیتور پشت آمپر ظاهر می شود روی سیستم ABS نصب شده و فشار باد لاستیک و دمای لاستیک را گزارش می دهد . همانطور که می دانیم فشار باد لاستیک در حالت عادی بین 30 تا 35 psi و دمای آن حدود 28 تا 30 درجه است که در صورت بروز هر گونه اشکال یا تغییرات سیستم آنرا هشدار و اطلاع می دهد.
5. کیسه هوا
Air Bag
در سال 1998 بطور همزمان در آمریکا و اروپا خودروها به کیسه هوا تجهیز شدند .
کیسه هوا شامل یک کیسه نایلونی – پلیمری ، یک حسگر (سنسور ) ضربه و یک سیستم باد کننده می باشد .
چنانچه خودرو با سرعت 16 km/h تا 24 km/h در حال حرکت بوده و با یک دیوار آجری برخورد نماید حدود 5/1 ثانیه ، یعنی با سرعتی معادل 322 km/h گازهای ایربگ که از نیترات سدیم NAN3 ، نیترات پتاسیم جامد KNA3 و دی اکسید سیلیکون SIO2 تشکیل شده اند ، با هم ترکیب شده و گاز N2 نیتروژن حاصل می شود که باعث بادشدن کیسه هوا می شود. جهت کاهش ضربات ناشی از ایربگ پودری روی ایربگ ها می ریزند که پودر تالک یا همان پودر ذرت است . ایربگ ها در دو نوع کلی SRS و SRP وجود دارند .
6. ترمز اضطراری خودکار
System AEBS : Autonomous Emergency Brake
این سامانه با تلفیق و ترکیب سامانه هایی چون FCW ، ACC ، BAS می تواند بهترین و دقیق ترین کارائی را داشته باشد که ابتدا از طریق هشدارهایی چون تغییر رنگ داشبورد ، ویبره صندلی یا فرمان یا صدای بیب به راننده هشدار می دهد و در صورت عدم دریافت عکس العمل مطلوب بصورت اتوماتیک به کار افتاده و از برخورد با مانع از طریق ترمزگیری اقدام خواهد نمود .
7. رادارهای هشدار دهنده خودرو
انواع رادارها ، دوربین ها ، سامانه های الکترونیکی ، لیزری یا اولتراسونیک بدون محدوده باعث ایجاد نوعی سپر دفاعی یا بالشتک امنیتی در اطراف خودرو می شوند که برخی از آنها از جمله AEB و ACC و BAS سامانه های عامل بوده و برخی دیگر صرفا جنبه هشدار یا اعلام خطر غیرعامل می باشند . مانند :
BSD : Blind Spot Detection
RCTA : Rare Cross Traffic Alert
LDW : Lane Diparture Warning
DACC : Distronic Adaptive Crusie Control
HUD : Head Up Display
NV : Night Vision
نتیجه گیری :
پیشرفت افسارگسیخته تکنولوژی مخصوصا" در حوزه الکترونیک ، بلادرنگ در حال رشد است و هر روز سامانه ای جدید در این حوزه برای افزایش امنیت ، راحتی ، آسایش چه رانندگان و چه عابرین پیاده و همچنین محیط زیست در حال عرضه می باشد . چنانچه گویی نهایتا هاله ای از یک فرشته دور خودرو را احاطه کرده اما آنچه لزوم همیشگی رعایت آن توصیه می شود ، اشراف به فرهنگ رانندگی و به کار بستن آن است .
نویسنده : مهندس سعید ابوالقاسمی ، کارشناس خودرو