سیر پیدایش و تکامل سیستم های نگهدارنده ، پایداری ، ایمنی و حفاظتی خودرو


مقدمه :

آنچه جسارت فشردن پدال گاز و لذت شتابگیری را توام با آرامش می نماید ، همانا اعتماد و اتکا به سیستم های نگه دارنده ، پایداری و ایمنی خودرو می باشد . به همین منظور و با هدف آشنایی با برخی از مهم ترین و کارآمدترین مکانیسم ها و سیستمها به معرفی و تشریح برخی از مهمترین آنها خواهیم پرداخت: 


1. ترمز ضد بلوکه

  ABS: Anti –Lock Brake system

این سامانه که اولین بار در سال 1930 در صنعت هوانوردی مورد استفاده قرار گرفت در سال 1975 در کامیونهای سنگین آمریکایی و برای نخستین بار در سال 1980 در خودروهای سواری بنز کلاس S و BMW 7 بکار رفت . نمونه های نخستین این دستگاه متعلق به کارخانه Bosch آلمان بود .حفظ امتداد مسیر مستقیم در سطوح لغزنده حین ترمزگیری ، خلاصه ترین و جامع ترین تعریف از سیستم ضدبلوکه ترمز می باشد. در واقع چرخی که در حین ترمز لیز نمی خورد نسبت به چرخی که  لیز می خورد چسبندگی کمتری دارد یعنی اصطکاک کمتری دارد .ABS  با جلوگیری از سرخوردن چرخها ، اولا خودرو را زودتر متوقف می نماید و دوما  اینکه ویژگی بارز این مکانیسم نیز همین بشمار می رود ، همانا پیمایش در امتداد حرکت در حین ترمزگیری و عدم انحراف خودرو است .

 

2.    برنامه پایداری الکترونیکی 

     ESP : Electronical Stability Program



این تکنولوژِی الکترونیکی که توسط کمپانی  Bosch در اواسط دهه 90 میلادی معرفی شد برنامه پایداری الکترونیکی نام دارد که دائما" در حال بررسی وضعیت رانندگی بوده و چنانچه وسیله نقلیه از مسیر دلخواه راننده قصد انحراف داشته باشد وارد عمل شده و از طریق ترمزی جداگانه هوشمند برای هر چرخ با توجه به وضعیت چرخ و وضعیت جاده باعث ایجاد مدیریت گشتاور انتقالی و نهایت کنترل خودرو و نگه داری در مسیر مطلوب می شود.


این سامانه که بسرعت در حال تکامل است در کمپانی های مختلف اسامی متفاوتی دارد ، مثلا" فراری از آن CST ، لکسوس VDIM ، آلفارومئو VDC  ، بی ام دبلیو DSC و ... نام می برند.



3.     توزیع الکترونیکی نیروی ترمز     

EBD & CBC  

 EBD: Electronical Brake – force Distribution     

 CBC :Cornering Brake Control              

 

این دو سامانه با یک کارائی مشترک ،یعنی ایجاد پایداری در خودرو از طریق توزیع الکترونیکی نیروی ترمز در پیچها و مسیرهای لغزنده باعث کنترل گشتاور در چرخها می شوند .

نکته اینکه سامانه EBD در تلفیق با ESP براساس وزن هر چرخ عمل می نماید ولی سامانه CBC   در ترکیب با ESP براساس دور هر چرخ عمل می نماید.


4.    سیستم مدیریت باد لاستیکها

TPMS& TPW  

TPMS: Tire  Pressure Monitoring System                                  

TPW : Tire  Pressure Warning 

      

این سامانه که با علامت نارنجی رنگ به شکل نعل با یک علامت هشدار در مونیتور پشت آمپر ظاهر می شود روی سیستم ABS نصب شده و فشار باد لاستیک و دمای لاستیک را گزارش می دهد . همانطور که می دانیم فشار باد لاستیک در حالت عادی بین 30 تا 35 psi  و دمای آن حدود 28 تا 30 درجه است که در صورت بروز هر گونه اشکال یا تغییرات سیستم آنرا هشدار و اطلاع می دهد.

 

 5.    کیسه هوا

 Air Bag

بعد از کمربند ایمنی کیسه هوا تا 80% آمار مرگ و میر ناشی از تصادفات را کاهش می دهد . این وسیله نخستین بار در دهه 50 میلادی در صنایع هوایی و بعدها در دهه 70 میلادی توسط کمپانی ولوو روی خودرو نصب گردید.

در سال 1998 بطور همزمان در آمریکا و اروپا خودروها به کیسه هوا تجهیز شدند .

کیسه هوا شامل یک کیسه نایلونی – پلیمری ، یک حسگر (سنسور ) ضربه و یک سیستم باد کننده می باشد .

چنانچه خودرو با سرعت 16 km/h  تا 24 km/h در حال حرکت بوده و با یک دیوار آجری برخورد نماید حدود 5/1 ثانیه ، یعنی با سرعتی معادل 322 km/h گازهای ایربگ که از نیترات سدیم NAN3  ، نیترات پتاسیم جامد  KNA3 و دی اکسید سیلیکون SIO2 تشکیل شده اند ، با هم ترکیب شده و گاز N2  نیتروژن حاصل می شود که باعث بادشدن کیسه هوا می شود. جهت کاهش ضربات ناشی از ایربگ پودری روی ایربگ ها می ریزند که پودر تالک یا همان پودر ذرت است . ایربگ ها در دو نوع کلی SRS  و SRP  وجود دارند .



6.    ترمز اضطراری خودکار

System AEBS : Autonomous Emergency Brake

کلیه تهدیداتی که ناشی از عدم تمرکز لحظه ای راننده و حتی عدم تبحر و تجربه لازم برای بروز عکس العمل در رانندگی در کمین نشسته اند ، با سامانه ترمز اضطراری خودکار از بین خواهد رفت و مخاطره ای در بر نخواهد داشت . این سامانه از طریق دوربین های پشت آینه و رادارهای خودرو به اسکن دائم جاده می پردازد که نوعی سامانه عامل محسوب می شود ،یعنی علاوه بر هشدار در صورت عدم دریافت پاسخ وارد عمل شده و مبادرت به ترمزگیری و حتی در صورت لزوم توقف خودرو می گردد.

این سامانه با تلفیق و ترکیب سامانه هایی چون FCW ، ACC ، BAS می تواند بهترین و دقیق ترین کارائی را داشته باشد که ابتدا از طریق هشدارهایی چون تغییر رنگ داشبورد ، ویبره صندلی یا فرمان یا صدای بیب به راننده هشدار می دهد و در صورت عدم دریافت عکس العمل مطلوب بصورت اتوماتیک به کار افتاده و از برخورد با مانع از طریق ترمزگیری اقدام خواهد نمود .



7.    رادارهای هشدار دهنده خودرو

انواع رادارها ، دوربین ها ، سامانه های الکترونیکی ، لیزری یا اولتراسونیک بدون محدوده باعث ایجاد نوعی سپر دفاعی یا بالشتک امنیتی در اطراف خودرو می شوند که برخی از آنها از جمله AEB  و ACC  و BAS  سامانه های عامل بوده و برخی دیگر صرفا جنبه هشدار یا اعلام خطر غیرعامل می باشند . مانند :

BSD : Blind Spot Detection



RCTA : Rare Cross Traffic Alert


LDW : Lane Diparture Warning


DACC : Distronic Adaptive Crusie Control


HUD : Head Up Display


NV : Night Vision

 

نتیجه گیری :

پیشرفت افسارگسیخته تکنولوژی مخصوصا" در حوزه الکترونیک ، بلادرنگ در حال رشد است و هر روز سامانه ای جدید در این حوزه برای افزایش امنیت ، راحتی ، آسایش چه رانندگان و چه عابرین پیاده و همچنین محیط زیست در حال عرضه می باشد . چنانچه گویی نهایتا هاله ای از یک فرشته دور خودرو را احاطه کرده اما آنچه لزوم همیشگی رعایت آن توصیه می شود ، اشراف به فرهنگ رانندگی و به کار بستن آن است .


نویسنده : مهندس سعید ابوالقاسمی ، کارشناس خودرو